DENİZ KAPLUMBAĞALARI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE UYUM SAĞLAMAK İÇİN KENDİ ÇAPINDA TEDBİRLER ALIYOR.

İNSANLAR NE YAPIYOR?

Çarşamba Söyleşilerinin bu haftaki konuğu Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Oğuz Türkozan oldu.

İklim Değişikliği ve Deniz Kaplumbağaları /KKTC Kaplumbağaları konulu bir sunum gerçekleştirildi.

Prof. Dr. Oğuz TÜRKOZAN “İklim değişikliği dünyanın oluşum sürecinden günümüze tarihsel olarak değişik dönemlerde de gözlenmiş olan bir olaydır. Buzul dönemlerin en üst seviyesine ulaşıldığında yani günümüzden 20.000 yıl önce deniz seviyesi 120 m aşağıda idi. Benzer şekilde günümüzden 40 milyon yıl önce Eosen döneminde levha tektoniği ile ilgili olarak artan CO2 nedeniyle yeryüzü hemen hemen buzullardan yoksundu. Bu deniz seviyesinin günümüzden 70 m yüksek olduğu ve mevcut olan buz kütlelerinin eridiğinde deniz seviyesini nasıl yükseltebileceğini göstermektedir.

İnsan kaynaklı karbondioksitin okyanuslar tarafından emilmesi deniz suyundaki karbonat kimyasını değiştirmektedir. Bu da kalsifikasyon oranları düşürmekte ve bazı deniz canlılarının fizyolojik süreçlerini etkilemektedir. Kısacası iklim değişikliği sonucunda su döngüsünde değişmesi, kara ve deniz buzullarının erimesi, deniz seviyesinin yükselmesi, sıcak hava dalgalarının şiddet ve sıklığının artması, ekstrem yüksek yağış ve taşkınlar ve bunların sıklığının artması gibi değişiklikler beklenmektedir.

Dünyamızdaki bu iklimsel değişimler Birleşmiş Milletlerin iki örgütü tarafından kurulan Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli tarafından izlenir ve raporlanır.

Tarihsel süreçte meydana gelen iklim değişikliği günümüzde insan etkisiyle ortaya çıkan değişime göre oldukça yavaş ve canlıların uyum sağlayabilmesi için yeterli zamana sahiptir. Ancak günümüzdeki iklim değişikliği canlıların aynı hızda uyum gösteremeyeceği kadar hızlı gelişmektedir. İklim değişikliğini takiben canlılarda ortaya çıkan uyumsal cevapları izlemek için bazı model organizmalar kullanılır. Deniz kaplumbağaları da bunlardan biridir. Zira hem vücut sıcaklıklarını çevre sıcaklığının belirlemesi, yavruların cinsiyetinin kuluçka süresi boyunca yuva içindeki sıcaklığa bağlı olarak değişmesi, yaşam tarihleri boyunca farklı habitatları kullanmaları ve göçmen türler olmaları deniz kaplumbağalarını izlemek için önemli bir model organizma yapar. Ancak bunların yanında deniz kaplumbağalarının fosil kayıtlarının 120 milyon yıl öncesine dayanması ve bu süreçte hayatta kalıp günümüze kadar ulaşması bu canlıların hayatta kalmak üzere uyguladıkları stratejilerin belirlenmesini ve izlenmesini önemli kılmaktadır.

İklim değişikliği ve deniz kaplumbağaları konusunda son yıllarda oldukça fazla çalışma yapılmıştır ve yapılmaktadır. Bu çalışmaların bir kısmı doğrudan gözlem sonuçlarını içerirken diğerleri uzun dönem toplanan verilerin geleceği tahmin edecek şekilde modellenmesidir.

Doğrudan gözlemle yapılan çalışmalarda iklim değişikliğine bir uyumsal cevap olarak yuvalama alanlarının yavaş yavaş batı Akdeniz’e kaydığı görülmektedir. Nitekim son yıllarda İtalya ve İspanya’da yuvalama yerlerinin ve yuva sayısının arttığını gözlüyoruz.

Yine ülkemizde bazı alanlarda sayıları da az da olsa yuvalama faaliyetleri kaydedilmektedir. Kuşadası bunlardan bir tanesidir. İklim değişikliği sonucunda deniz yüzeyi sıcaklığının 1.5 ^oC artması sonucunda üreme döneminde 27 günlük bir sapma beklenmektedir. Benzer şekilde deniz kaplumbağalarının beslenme ve kışlama alanlarında değişiklikler beklenmektedir.

Bunun yanında yüksek sıcaklıklarda yavru çıkış başarısının da düşmesi ve daha çok dişi birey ağırlıklı popülasyonların oluşması öngörülmektedir. Deniz seviyesinin yükselmesi sonucunda karasal alanlarda kayıplar da kaçınılmazdır.

Sonuç olarak, iklim değişikliğinin etkilerini deniz kaplumbağalarında görüyoruz ve değişime uyum sağlamak için kendi çapında tedbirler alıyor. Ancak aynı öngörüyü maalesef insanlarda göremiyoruz.” Dedi.

Yapılan sunumdan sonra konukların yoğun sorularını yanıtlayan Prof. Dr. Oğuz TÜRKOZAN’a, Beyza ve Kerem TÜRKOZAN tarafından EKODOSD’un teşekkür belgesi takdim edildi.

EKODOSD/KUŞADASI