Türkiye’de, UNESCO’nun Kültürel ve Doğal varlıklardan oluşan Dünya Mirasları Listesine girebilecek en önemli yerlerden biri Beşparmak Dağları (LATMOS)’dır.
Latmos’un en etkileyici yerlerinden biri de kutsal tapınak Dikilitaş’ın olduğu alandır. Yaşamın M.Ö. 6000’lerden günümüze kadar devam ettiği, adeta zamana yolculuğun yapıldığı tarihi mirasların yoğun olduğu bölgede yer almaktadır.
Geçtiğimiz günlerde Dikilitaş’ta kutsal tapınağın olduğu alan kimliği belirsiz kişiler tarafından yakılmıştı.
Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve Aydın Arkeoloji Müzesi uzmanları tarafından yapılan çalışmalar sonucunda, Zeus Akroios’a adanan Kutsal Tapınak kurul tarafından tescil edilmiştir.
Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından yangını çıkaranlar hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur. Tapınağın taşlarında yangın sonrası oluşan renk değişimleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Restorasyon ve Konservasyon Müdürlüğünün taş uzmanlarınca inceleneceği ve gerekli iyileştirme çalışmalarının yapılacağı bildirilmiştir.
Antik dönemde Latmos olarak bilinen Beşparmak Dağları, doğa ve tarih açısından bölgemizdeki en hassas alanlar içinde yer almaktadır. Henüz Milli Park ve Doğal Sit gibi koruma statüleri olmadığından ne yazık ki bu tür olumsuz durumlar yaşanmaktadır. Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ve Aydın Arkeoloji Müzesi uzmanları tarafından çalışmalar sonucunda çok önemli buluntuların yer aldığı Bağarcık bölgesi, Stylos Manastırı ve pek çok tarih öncesi kaya resimlerinin tescil çalışmaları bitirilmiş olup, kalan diğer bölgedeki çalışmalara devam edilmektedir. Bugün yapılan çalışmalarda yeni bir yerleşim alanı daha bulunmuştur.
Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün bildiriminde; Latmos’un Muğla sınırları içindeki tüm kültürel varlıkların harita üzerinde aplikasyonunun yapıldığı, ivedilikle tescillenmesi gereken alanlardaki tespit ve tescil çalışmalarının tamamlandığı belirtilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda önemli prehistorik resimlerin olduğu alanlar, kaya freskoları, antik yol, şapel ve kilise kalıntılarının tescillendiği ve kalan bulguların tespit ve tescil çalışmalarının devam ettiği bildirilmiştir.
Latmos, Aydın ve Muğla illerinin sınırları içinde bulunduğundan, iki kurulun tespit ve tescil çalışmalarını aynı anda sürdürmesi çok önemlidir. Yapılan bu çalışmalar kültürel varlıkların tescillenmesini sağlayıp bir koruma kalkanı oluşturacaktır. Kurulların ve müzelerin çok zor arazi koşullarında duyarlılıkla devam ettirdiği bu çalışmalara, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Milli Park için, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da Doğal Sit için mutlaka katkı yapmalıdır.
Dünyada çok az örneği olan, eşsiz doğal ve kültürel zenginlikleri bulunan Latmos, ancak bu şekilde insanıyla, tarihiyle, kültürüyle, doğasıyla bir bütün olarak korunabilecektir. Latmos’u koruyup gelecek nesillere ulaştıranları da tarih mutlaka yazacaktır.