Batı Anadolu’nun en bakir alanlarından biri olan Beşparmak Dağları (LATMOS), Neolitik Dönemden, Osmanlı Dönemine dek uzanan zengin tarihiyle adeta bir açık hava müzesi gibidir. Bir heykeltraşın elinden çıkmış gibi duran benzersiz kaya şekilleriyle, dünyada çok az yerde görünen bir coğrafya parkı niteliğindedir.
Tarihin geçmiş dönemlerinden günümüze kadar gelen zengin kültür varlıklarıyla dolu olan Beşparmak Dağları’ndaki en önemli miraslarından biri, Tarih Öncesi Kaya Resimleridir. Yaklaşık 30 yıldır Latmos’un bakir coğrafyasında çalışmalar yürüten Alman arkeolog Dr. Anneliese PESCHLOW tarafından keşfedilen ve Batı Anadolu’da yeni bir kültür olarak tanımlanan bu resimler, Latmos’un çekirdek bölgesinde yoğunlaşmıştır.
Aynı alan içinde kaya resimlerinin yanı sıra savunma kaleleri, manastırlar, antik taş döşeme yollar, freskler, kutsal alanlar, kaya mezarları ve yaşam alanlarından oluşan pek çok kültür varlıkları Latmos’un eşsiz coğrafyasına dağılmıştır. Burada ki zenginlikleri tehdit eden en büyük unsur ise maden ocaklarıdır.
Dağın çekirdek bölgesine uzunca bir süredir maden şirketleri tarafından işletme talepleri bulunmaktaydı. Ekli haritada da görüldüğü gibi, kırmızı bir hatla sınırlandırılmış olan bölge, aylardır süren çalışmalar sonucunda Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 4491 Sayılı Kurul kararıyla koruma altına alınarak, maden faaliyetlerine kapatılmıştır.
Engebeli arazilerde ve zor koşullarda süren çalışmalar, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun koordinasyonluğunda gerçekleşmiş, Aydın ve Milet Arkeoloji Müzeleri arkeologları ve sanat tarihçileri, Aydın Büyükşehir ve Söke Belediyesi arkeologları ve EKODOSD katkıda bulunmuştur. Beşparmak Dağları’nın güney bölümü Muğla İli sınırları içinde bulunduğundan, aynı çalışmanın Muğla Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından yapılarak, Aydın İli sınırları içinde belirlenen koruma alanıyla birleştirilip bir bütün haline getirilmesi, Latmos’un bütünsel geleceğine olumlu katkı yapacaktır.
Aydın Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu ve müzeler, kurulun belirlediği sınırların dışında kalan yerlerde de kültürel varlıkların tespit ve tescil çalışmalarını sürdürmeye devam edecektir. Beşparmak Dağları, ekoturizm potansiyeli taşıyan Türkiye’de ki en önemli doğa ve tarih alanlarının başında gelmektedir. Son yıllarda dünyada en çok rağbet gören turizm çeşitlerinden biri ekoturizmdir. EKODOSD’un, Hollanda Utrech turizm fuarında yapmış olduğu tanıtım çalışmalarında gelen ziyaretçiler arasında en çok ilgiyi çeken yer Beşparmak Dağları olmuştur. Kuşadası, Didim ve Bodrum gibi turizm kentlerinin ortasında bulunması da bir avantajdır. Hem Aydın’ın hem de ülkemizin tanıtımında önemli katkılar yapacak bir doğa ve tarih alanıdır. Bölgede yaşayan yöre insanlarının geleceğini yakından ilgilendirmektedir. Bu nedenle son yapılan çalışmalar çok önemlidir. Yapılan çalışmalarda başta Aydın Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu olmak üzere, katkıda bulunan diğer kurumlara teşekkür ederiz.