T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün izinleriyle, İzmir Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Tabiat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi – EKODOSD işbirliğiyle, Aşağı Büyük Menderes Havzası’ndaki leylek yavrularının halkalama çalışmaları yapıldı.
Aydın İlinin Söke İlçesine bağlı yerleşimlerde, Prof. Dr. Mehmet SIKI’nın yürütücülüğünde devam eden halkalama çalışmalarına,
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Aydın Şube Müdürü Nihat ANDAÇ, DKMP Mühendisleri Erdinç KUTSAL, İstemihan M. KAHRAMAN, Ornitolog Dr. Ortaç ONMUŞ, Doç. Dr. Hür HASSOY ve EKODOSD üyeleri Bahattin SÜRÜCÜ, Nuray ÇELİK, Ahmet TAŞÇI ve Söke AYDEM görevlileri katıldı.
Yavru leylekler, Söke AYDEM’in sepetli aracıyla yuvaya çıkılarak bir sepet yardımıyla tek tek aşağıya indirildi.
Leyleklerin gaga boyları, Tarsus(kanat) uzunlukları ölçüldü, cinsiyet tayini ve bilimsel araştırmalarda kullanılmak üzere her yavrudan tüy örnekleri alındı.
Halka takılan her yavru leyleğin ağırlığı ölçülerek kayıt altına alındı.
Üzerinde 4 harften oluşan harf kombinasyonları bulunan, uzaktan da okunabilen Mavi-Beyaz PVC plastik halkalar, yavru leyleklerin sağ bacaklarına takıldıktan sonra tekrar yuvalarına geri bırakıldı.
Doğaya insanlar tarafından atılan her türlü atık maddenin, yavrularının altına konması için ebeveyn leylekler tarafından taşınarak, yuvaları adeta çöplüğe dönüştürdükleri görüldü.
Leylek yavrularının sağlığını olumsuz olarak etkileyen en önemli atık madde siyah ipler olmaktadır. Hemen her leylek yuvasının olduğu yerleşim yerlerinde hayvancılık yapılmaktadır. Hayvanların beslenmesinde kullanılan samanlara ait siyah ipler, gelişigüzel doğaya atılmakta ve leylekler tarafından bulunarak yuvaya getirilmektedir.
Yuvaya getirilen siyah ipler yavruların ayağına dolanarak, birçoğunun yaralanmasına, bacak kopmalarına ve hatta ölümlerine yol açtığı görülmektedir.
Burunköy’de son yuvada halkalama çalışması yaptığımızda, yavru bir leyleğin bir bacağının tamamen koptuğunu ve yavrunun 3-4 gündür beslenemediğini gördük.
Bacağı kopan yavru leylek, EKODOSD üyesi gönüllü veteriner Nevzat YILDIZLI tarafından tedavi edildi ve bakıma alındı. Doğaya çöp atanlar, attıkları bu atıkların nelere mal olduğunu bilmemektedir. Özellikle saman iplerinin atılması sonucunda ne yazık ki birçok leylek telef olmakta ve sakat kalmaktadır.
Bu tehditlerin önlenmesi; leylek yuvalarına yakın bölgelerde iplerin atılmamasına ve saman ipleri yerine başka bir yöntem bulunmasına bağlıdır. Bu konuda leylek yuvalarının olduğu yerleşimlerde atıklarla ilgili bilinçlendirme ve uyarıcı poster çalışmaları yapılacaktır.
Leyleklerin önemli beslenme alanı olan sulak alanların korunması ve onların sağlığını tehdit eden çevre kirliğinin önüne geçilmesi, bölgedeki leylek popülasyonunun geleceğini yakından ilgilendirmektedir.