WWF-Türkiye’nin (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) biyolojik çeşitliliği korumayı amaçlayan yerel sivil toplum kuruluşlarının projelerini desteklemek için başlattığı “Türkiye’nin Canı Hibe Programı” kapsamında desteklediği ve EKODOSD - Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü, Tabiat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi işbirliğiyle “Tepeli Pelikanları Koruyoruz” proje çalışmalarına devam edildi.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı 4. Bölge Müdürlüğü, Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Park Müdürlüğü’nün izinleri ve destekleriyle, Prof. Dr. Mehmet SIKI, Dr. Ortaç ONMUŞ, Milli Park personelleri, Doğanbey Su Ürünleri Kooperatifine bağlı balıkçılar ve EKODOSD üyeleriyle birlikte Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı Karina Dalyan’ında Tepeli
Pelikanlar (Pelecanus crispus) için yapay yuva platformları yapıldı.
Büyük Menderes Deltası Karina Dalyanı’nda bahar fırtınaları döneminde, erozyon ve fırtına dalgaları nedeniyle Tepeli Pelikanların üreme yaptıkları adalar yok olduğundan, son yıllarda deltadaki kıyı kordonu üzerinde yuva yapmaktadırlar. Ancak, yuva yaptıkları bu yeni alanın köpek, tilki ve çakal gibi hayvan türlerinin tehdidi altında olduğunun tespit edilmesi nedeniyle yapay platformların Dalyan içinde ve kıyı ile balğantısının olmamasına karar verildi.
Deniz içinde zor koşullarda gerçekleştirilen çalışmalar, Büyük Menderes Deltası Milli Parkında ilk kez gerçekleştirilmektedir.
Ülkemizde pelikanların üremesi için yapılan yapay üreme platformları bir ilk olmayıp uzun 1970’lerden beri Manyas Gölü’nde kullanılmaktadırlar. Manyas’da yapılan bu yuvalar uzun yıllar başarılı olsalar da günümüzde yeterli olmamaktadır. Ege Üniversitesi bilim insanlarının yaptıkları gözlemlere göre Manyas’da kullanılan platformların üst yüzeylerinin düz ahşap malzeme ile kaplı olmamaları sonucu çok sayıda pelikan hem erişkin hem de yavru pelikanlar ayaklarını ve veya kanatlarını platformlara sıkıştırarak ölmektedirler. Ayrıca hem yıldan yıla Manyas Gölü su seviyesinin aşırı değişime uğraması ve hem de yapılmış olan Platformların su seviyesinden aşırı yüksekte olmaları (yaklaşık 3-4 metre) sonucu pelikalar yuvalarına sadece uçarak gelebilmektedir. Bu durum 3 metre uzunluğunda dev kanatlara sahip erişkin pelikanların zaman zaman yuvalarına konarken kendi yavrularının ya da yumurtaların yuvadan suya düşmesine ve ölmesine yol açmaktadırlar.
Manyas’da yaşanan bu sorunların bilincinde olarak öncelikli işimiz, Pelikanlara nerede yuva yapmak gerektiğine karar vermekti. Yapay Platform yuvaları yapmak için, Büyük Menderes Deltası Milli Park yapılmadan önce Karina Dalyanı’nda kanal açmak kullanılan, ve atıl vaziyette bulunan bir adet kepçeli bir platform gövdesi seçildi ve bu seçim Milli park Müdürlüğüyle istişare edilerek karara bağlandı. Bu platform hem suya yeterince yakın hem de fırtınalardan etkilenmeyecek kadar yüksekti. Ayrıca, bu eski dip tarama kepçesi platformu üzerinde her yıl bir kaç çift pelikan aktif olarak üremekte ve Pelikanların son birkaç yıldır yuva yaptıkları alanın çok yakınında bulunmakta.
Ancak, bu eski kepçe platformunun üst yüzeyinin aşırı paslı ve delik deşik olması burada üreyen Tepeli Pelikan yavruları için ölümle sonuçlanabilen kazalar oluşmasına yol açmaktaydı.
Küresel ölçekte tehlike altında bulunan Tepeli Pelikanların geleceği için olumlu etki yaratacak projemizin başarıya ulaşması için ikinci işimiz platformların düzgün şekilde üretilmesi idi.
Menderes Deltası’nda yapılan yapay üreme platformlarının güvenli ve sağlam olmaları modüler olarak birbirlerine monte edilebilen tarzda dizayn edilerek suya dayanıklı özel keresteden yapıldılar.
Batı Palearktik (Avrupa, Kafkasya, Batı Sibirya, Ortadoğu, Kuzey Afrika) içinde kalan bölgede 5500-6000 bireyin kaldığı bilinen ve Nesli Küresel Ölçekte Tehlike Altında olan bu nadir kuşların önemli bir kısmının Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nda yaşaması nedeniyle bu proje çok önemlidir.
Bu nadir ve tehlike altındaki kuş türünün bahar fırtınalarından etkilenmemesi ve yavrularının sağlıklı bir şekilde büyüyebilmesi için platform dizaynı özel yapıldı ve hassas bir şekilde monte edildi.
Ahşap malzemeden yapılan platformları metal gövdeli atıl dip tarama platformunun üstüne konulması sayesinde yuvalar hem daha sağlam hemde yavruların istedikleri takdirde suya girip ve sonrasında platforma tekrar çıkabilmelerini sağlayacak şekilde yakın olacaktı.
Yapımı biten platform üzerine pelikanların doğadan yuva yapmak için topladıkları malzemeler yerleştirildi.
Tepeli Pelikanların korunması konusunda hassasiyet gösteren Karinalı balıkçılar yuva platformlarının yapılmasında da destek oldular.
Yuva platformu inşa ekibi kış döneminde saatlerde su içerisinde zor koşullarda çalışarak da olsa, iyi bir iş yapmanın mutluluğunu yaşadı bugün.
Yeni yuvalarını hissedercesine bütün pelikanlar çalışma ekibine bir gösteri sunarcasına uçuşlar ve seremoni yaptılar.
Tepeli Pelikanların çoğalması için izleme ve koruma çalışmalarına devam edilecek. Bir yandan da yerel ekonomiye ve bölge turizmine katkı yapması için, ekoturizm faaliyetleri arasında yer alan kuş gözlem turizminin geliştirilmesine çalışılacaktır.