“ O günlerin ben de iki hatırası kaldı; Biri milletimin ve Atatürk’ün göğsüme taktığı İstiklal Madalyası, öteki de heyecanlı kalbimde yaşattığım vatan hizmetidir” diyen, Kurtuluş Savaşının kadın kahramanlarından Çete Ayşe’nin memleketi İmamköy’de bir araştırma yaptık. Aydın’ın İmamköy mahallesinin hemen arkasında adı gibi kuru olan Kurudere vadisinde yaptığımız araştırmalarda Kızıl Şahin, Yılan kartalı, Atmaca, Gökkuzgun, üveyik gibi birçok kuş türünün varlığını tespit ettik. Vadinin yüksek toprak yarlarında insanlardan uzak bir şekilde yaşayan ilginç bir kuşun yaşam alanında incelemeler gerçekleştirdik.
Bıçakla kesilmiş gibi yüksekten aşağı doğru inen toprak falezlerde, yağmur ve rüzgar erozyonuyla oluşan girintili zeminlerin, yıllardır karaleylekler tarafından üreme alanı olarak kullanıldığını gördük.
Yöre insanlarının karakuş dedikleri Karaleyleği ilk Mehmet DOĞRU, doğru olarak tespit etmiş. Emekli olduktan sonra, şehir yaşamından bıkan DOĞRU, köyüne yerleşerek, küçük bir keçi sürüsü almış. Diğer çobanlarla keçilerini otlatırken, havada uçan karaleylekleri gördüğünde “ bu leylekler burada ne arıyor” diye sormuş. Diğer çobanlar “ne leyleği, bunlar karakuş, leylek kara olur mu? Leylek beyaz olur ”demişler.
Arkadaşlarına inandıramayan Mehmet DOĞRU “insanların karası olur da, leyleklerin neden olmasın” diyerek, şehirden kitap almış arkadaşlarına göstermiş. Sonra günlerce karaleyleklerin yuvasını aramış. Sonun da 2 yuva bulmuş. Leyleklerin her yıl 6 ile 8 adet geldiğini gözlemlemiş. Bunlardan bir ya da iki çiftin buradaki yuvaları sahiplendiklerini diğerlerinin gittiklerini belirlemiş. 2 yıldan bu yana da sadece bir yuvaya bir çift karaleylek geldiğini, geçen yıl 3 yavru yaptığını gözlemiş.
Mehmet DOĞRU yuvaya bu yıl bizimle birlikte geldi. Yuvada 4 yavrunun olduğunu tespit ettik.
Her iki yuvada da incelemeler yaptık. Leylek bulunmayan yuvanın, kış aylarında yukarıdan gelen yağmur sularıyla bir bölümünün bozulduğunu, zeminin aşağıya uçuruma doğru kaydığını ve leyleklerin bu nedenle yuvayı kullanmadıklarını tahmin etmekteyiz.
Kış aylarında toprak falezlerde leylekler için yeni yuva yeri açılması halinde burada önemli bir koloninin oluşacağını tahmin etmekteyiz.
Karaleylekleri takip ettiğimizde, İmamköy yakınlarındaki su kanallarında ve dere yataklarındaki kurbağalarla ve bölgede yoğun bir şekilde gördüğümüz yılanlarla beslendiklerini gördük.
İmamköy’ün toprak falezlerinin karaleyleklerin üremeleri için çok güvenli bir zemin oluşturduğunu gördük. Ancak diğer leyleklerin de burada kalması için yeterli yuva alanlarının açılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu konuda, Aşağı Büyük Menderes Havzası’nda beyaz leyleklerin korunması çalışmalarında işbirliği yaptığımız Ege Üniversitesi Tabiat Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi bilim danışmanı üyelerimizle görüşerek, Orman ve Su İşleri Bakanlığı 4. Bölge Aydın Şube Müdürlüğü’ne bir rapor sunacağız. Uygunluğu halinde ortak işbirliğiyle bölgede önemli bir karaleylek popülasyonu oluşacağını tahmin ediyoruz. Bu tür çalışmaların bölge insanın da pek fazla bilinmeyen bu kuş hakkında bilinçlenmesini sağlayacağını umuyoruz.
KARALEYLEK (Ciconia nigra)
Gagası ince, uzun kırmızı renkli, bacakları kırmızıdır. Başı, boynu, göğsü ve üst tarafları parlak siyah olup, karnı beyazdır. Diğer leyleklerin aksine yerleşimlerden uzak yerlere, ormanlık alanlara, tatlı su kaynaklarına yakın alanlara, yüksek yarlara, kayalık yamaçlara yuva yapar. Temel besin maddelerini amfibiler, sürüngenler, balıklar, memeliler oluşturur. Doğada en fazla 18 yıl, esaret altında 31 yıl yaşadığı görülmüştür. Aydın bölgesinde Beşparmak Dağları (LATMOS), Priene Nallıca kayalıkları, Bozdoğan Madran Dağı, İmamköy Kurudere’de üredikleri görülmektedir.