Bereketli toprakları ve besin zengini sulak alanları nedeniyle su kuşlarını kendine çeken Aşağı Büyük Menderes Havzası, yaz göçmeni leyleklerin en yoğun olduğu alanlardan biridir.
Orta ve Güney Afrika’dan 10 bin km.lik zorlu bir yolculuktan sonra Anadolu’ya gelen yaz göçmeni leyleklerin sayımı, EKODOSD - Orman ve Su işleri Bakanlığı Aydın Şube Müdürlüğü ve Ege Üniversitesi işbirliğiyle gerçekleştirildi.
Aşağı Büyük Menderes Havzası’ndaki 29 yerleşim yerinde gerçekleşen sayımlarda 92 yuvada 184 leylek tespit edildi.
Geçtiğimiz yıla oranla 6 yuvanın eksik, 12 leyleğin gelmediği anlaşıldı.
Ege Üniversitesi tarafından yapılan araştırma ve gözlemler Leyleklerin ülkemizde geçen 50 yıl içinde ciddi olarak azaldıklarını ortaya koymaktadır. 2013 yılının Nisan ayından beri Orman ve Su işleri Bakanlığı Ege Üniversitesi arasında bir çalışma protokolü imzalanmış ve ülkemizdeki tüm leyleklerin korunması için Bakanlık öncülüğünde çalışmalar başlatılmıştır.
Bir üreme döneminde binlerce böcek, çekirge, yüzlerce kurbağa, balık, fare, sıçan, yılan ve benzeri tarım zararlısı olarak kabul gören sayısız canlı türü ile beslenen leylekler, çiftçilerimizin çok yakın dostlarıdır. Yapılan sayımlarda birçok leyleğin yavrularını çıkardığı, çok az sayıda leyleğin eşlerini yeni bulduğu görülmüştür.
Sayımlar sırasında sevindirici 2 olayla karşılaştık. Ege Üniversitesi – EKODOSD işbirliğiyle 2012 yılında Söke’nin Yeşilköy mahallesinde halkalanan leyleğin, Söke’nin Burunköy mahallesine geldiği, 2010 yılında Ege Üniversitesi – Selçuk Belediyesi işbirliğiyle Selçuk Su Kemerleri üzerinde halkalanan leyleğin Söke’nin Çalışlı mahallesine geldiği tespit edilmiştir. Türkiye’de 4 yıl önce başlatılan halkalama faaliyetleri sonucunda leyleklerin Afrika’dan döndüklerinde nerelere geldikleri, doğdukları yerden ne kadar uzaklığa yuva yaptıkları tespit edilerek izlenebilmektedir. Halkalı leyleklerin başlarına gelebilecek ölüm ya da yaralanma gibi olumsuz durumlarda da kayıt altına alınabilecektir. Yavruların belli olgunluğa erişmelerinden sonra bu yıl da, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ege Üniversitesi, AYDEM ve EKODOSD işbirliğiyle halkalama çalışmaları devam ettirilecektir.
LEYLEK (Ciconia ciconia)
Leylek bilimsel adıyla Ciconia ciconia ülkemizde yaşayan iki leylek türünden en yaygın olanı ve halk tarafından genel olarak bilinenidir. Leylekler 100-115 cm boy, 183-217 cm kanat uzunluğu ile ülkemizdeki en büyük kuşlardan birisidir. Şanslı olan leyleklerin doğada ortalama 15-20 yıl yaşayabildiklerini biliyoruz. Leylekler üreme döneminin ilk zamanlarında eşlerini herhangi bir nedenle kaybetmedikleri sürece yıl boyu tek eş ile çiftleşmektedir. Ancak genelllikle Leylekler farkı yıllarda farklı eşler ile çiftleşebilmektedirler. Yılda bir kez ürerler. Yuvalara öncelikli olarak erkekler gelir ve yuva yapmaya başlar ancak leyleğin çiftini bulması ile birlikte yuva yapımı her iki eşin de katkısıyla devam eder. Leylekler yuvalarında sayıları 2-6 arasında değişen ancak sıklıkla 3-4 yumurta kuluçkaya yatarlar. 33-34 günlük bir kuluçka döneminde hem erkek ve hem de dişi düzenli olarak yuvada kuluçkada yatarlar ve bu sırada eşlerden diğer beslenmeye gider. Eşler yuvaya geri döndüklerinde yuvadaki eşiyle gagalarını birbirlerine vurarak ses çıkararak ve aynı zamanda boyun ve baş hareketleri yaparak birbirleri ile selamlaşırlar. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra evebeynleri tarafından düzenli olarak beslenir ve güneşin yakıcı etkisinden korunurlar. Çok sıcak günlerde Leylek evebeynleri kursaklarına ve ağızlarına doldurdukları sular ile yavruları hem sularlar hem de serinlemesini sağlarlar.