Türkiye turizminin en önemli kentlerinden Kuşadası’na 11 km. uzaklıktaki Kirazlı, doğasını büyük ölçüde koruyan, geleneksel yaşam tarzlarını ve tarımsal faaliyetlerini sürdüren, organik tarımın gelişmesi ve genişlemesi için uğraş veren ekolojik bir köydür.
İlk kurulduğu yıllarda yer altından çıkan küplerin çokluğu nedeniyle “KÜPLÜCE” adını almış ve daha sonra topraklarının verimli olmasından dolayı “AKÇAOVA” ismiyle anılmış ve kalite değeri yüksek kirazların yetişmeye başlamasından sonra da Kirazlı Köyü adını almıştır.
Kirazlı Köyü, etrafı zeytin ağaçları ve kızılçam ormanlarıyla çevrili olup, Akdeniz Bitki Örtüsünün en güzel örneklerinin görüldüğü yemyeşil bir tabiat içinde kuruludur.
Kirazlı Köyü, geleneksel yaşam tarzlarını kaybetmeyen, otantik köy mimari özelliğini büyük ölçüde yitirmeyen, çevresindeki doğaya sahip çıkan, yerel ürünlerini sürdürülebilir bir şekilde devam ettiren, üretken köylü kadınlarıyla örnek olan Türkiye’nin önde gelen ekolojik köyleri arasındadır.
Kuşadası’nda 30 yıldır devam eden plansız ve aşırı yapılaşmaların henüz doğallığını yitirmemiş verimli Kirazlı arazilerine doğru yoğunlaşmaya başladığı görülmektedir.
Buradaki yapılaşmalar hem aşırı bir şekilde hem de yukarıdaki görüldüğü gibi köyün özgün mimarisine ve doğallığı bozmayacak bir şekilde yapılması yerine, kentlerdeki gibi modern villaların yapılarak çoğaldığı görülmektedir. Artan yapılaşmaların varlığı Kirazlı Köyünün verimli topraklarının geleceğini tehdit etmektedir.
Kirazlı’nın sahip olduğu doğal ve kültürel kaynak değerlerinin, koruma-kullanma dengesi çerçevesinde ekoturizm faaliyetlerine kazandırılması için Kirazlı Köyü Muhtarlığı – EKODOSD işbirliğiyle bir proje önerisi hazırlanarak Kuşadası Kaymakamlığı’na müracaat edildi.
Proje, Kirazlı Köyü’nün öncelikle yerel ürünlerini ve bu ürünlerin yetiştirildiği topraklarını koruyarak, çevresindeki doğayı ve biyolojik çeşitliliğini bozmadan gelecek nesillere ulaştırmayı hedeflemektedir.
Bu projenin en önemli hedefi, bir zamanlar Kuşadası’nın en verimli arazisi olan Karaova’nın durumuna düşmeden, bünyesindeki hassas ekosistemlerin korunması ve köyde yaşayan bölge insanının sosyo-ekonomik gelişmesine kaynak yaratılmasıdır. Kirazlı Köyü arazilerinde son yıllarda gözle görülür bir şekilde artan yapılaşmaların önüne geçilmesi, doğal ve kültürel değerlerini koruma-kullanma dengesi çerçevesinde yapılacak faaliyetlerle de yöre insanlarına kaynak yaratılması planlanmaktadır.
Buna katkı yapacak ekoturizm faaliyetlerinin köyde geliştirilmesine çalışılacak ve ayrıca Kuşadası turizmine de destekleyecek alternatif bir mekan yaratılmış olacaktır.
Kirazlı Köyünde Ekoturizm kapsamında Geleneksel köy yaşamı, botanik turları, foto safari turları, organik tarım turları, temalı doğa yürüyüşleri, orman ve yırtıcı kuş gözlemi yapılarak köyde ve çevresindeki doğal ve kültürel varlıkların tanıtılması düşünülmektedir.
Bu faaliyetlerin yöre insanının ekonomisine katkı yapması ve onların doğal ve kültürel kaynaklarını daha korumacı bir şekilde yaklaşmaları ve sahip çıkmaları hedeflenmektedir.
Yapılan çalışmalarla köy ve çevresindeki tüm doğal ve kültürel varlıkların envanteri çıkarılarak, yapılacak faaliyetler belirlendi. Derelerinden suların aktığı, asırlık çınarların yer aldığı ve geç kiraz veren bahçeleriyle doğal güzellikler içeren Mecitler Yaylası, Kirazlı’nın en güzel alanlarından biridir. Bu yaylalarda köye ait 5 keçi sürüsü geleneksel olarak küçükbaş hayvancılığı devam ettirmekte, burada üretilen keçi peyniri ve yoğurtları köyün restoranlarında kullanılmaktadır.
Kirazlı’nın bir bölümü harika ormanlardan oluşurken, diğer bölümü ilginç jeolojik oluşumlardan meydana gelen ve halk arasında Sırainler denilen, ekoturistlerin ilgisini çekecek doğal kayaçlarla çevrilidir.
Yaren Dağı’nda bulunan ve içinde harika görüntüler oluşturan sarkıtlarla dolu Yaren(Aslanlı) Mağarası ve Bük Gölü’nün hemen üzerindeki bir vadide yer alan Karainönü Mağarası görülmeye değer yerlerdendir.
Antik suyollarının geçtiği bir dere üzerinde inşa edilen Anasu Boğazı köprüsünün altında oluşan sarkıtlar, Kirazlı’nın tabiatında var olan güzelliklerden biridir.
Kuşadası’na gelen kuş gözlemcilerinin 10 dk.lık mesafede ilginç kuşlarla karşılaşacağı gözlem alanlarıyla doludur. Sırainlerin yüksek kayalıklarına bir duvarcı ustası titizliğiyle ördükleri enteresan yuvaları ve yavrularını beslemedeki titizlikleri görülmeye değer sıvacı kuşları bunlardan biridir.
Doğal yaşam alanlarında kuşların davranışlarını izlemek ve seslerini dinlemek isteyen kuş gözlemcileri için, Kirazlı’nın doğal habitatlarında yüzlerce kuş türü bulunmaktadır.
Kirazlı’nın farklı coğrafik yapısı, değişik türlerin burada barınmalarını ve beslenmelerini olanak tanımakta, bu da bölgenin doğal hayatını zenginleştirdiği görülmektedir. Yırtıcı kuşlarda bunlardan biridir.Yağışlı geçen kış aylarında coğrafik yapısı itibariyle toplanan suların göl şeklini almasından dolayı Bük Gölü olarak bilinen sulak alan, köyün hemen yakınında olup özellikle fotoğraf tutkunları için bir cazibe alanıdır.
Nisan ayı geldiğinde beyaz bir gelinlik giymiş gibi duran Kirazlı’nın kiraz bahçeleri, her yaş grubunca gezilebilecek ve büyük keyif alınabilecek görsel bir şölen sunmaktadır.
Kirazlı’nın güneyinde ve kuzeyinde oluşturulan 2 yürüyüş parkurunda, Kirazlı, Çınar, Yeniköy, Gökçealan ve Çamlık köylerinin hepsinin bir anda görülebildiği doğal manzara seyir tepelerinden bakı yapılabilir.
Büyük ölçüde doğallığını koruyan Kirazlı’nın doğasında birçok endemik bitki türü yetişmektedir. Botanik tutkunlarını cezbedecek güzellikte her mevsim farklı çiçeklerin açtığı bitki türleri bulunmaktadır. Bunların başında endemik bir tür olan Campanula tomentosa denilen Çan çiçekleri gelmektedir.
Şubat’la birlikte henüz yeni çiçeklenmeye başlayan Kirazlının doğal alanlarındaki yüzlerce bitki türü, botanik tutkunlarını buraya çekecek zenginlikler içermektedir.
Milli Parktan sonra en zengin doğal kaynak türlerinin bulunduğu Kirazlı’nın doğal alanları, Dünyada yaygın bir şekilde yapılan botanik turizmi için ideal mekanlar içermektedir.
Kirazlı’nın çevresinde tarihe kanıklık eden birçok asırlık ağaçlar bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi ve EKODOSD tarafından Tabiat Varlıklarını Koruma Kuruluna tescil için müracaatı edilen 1000 yılı aşkın büyüklükteki zeytin ağaçları, 500 yaşın üzerindeki çınar ağaçları bulunmaktadır.
Savunma kaleleri, kayalara oyulan merdivenler ve Antik suyollarına ait kemerler Kirazlı’nın kültürel zenginlikleri arasında yer almaktadır.
Kirazlı sınırları içinde Yaren Dede, Kermen Dede ve Sinan Dede olarak bilinen yatırlar bulunmaktadır. Sinan Dede’nin; İstanbul’un fethinde büyük yararlıklar gösteren ve köyün kuruluşundan bu yana mezarının köy içinde olduğu bilinmektedir.
Farklı açılardaki doğal ortamlarda düzenlenecek bakı noktalarından, Kirazlı’nın doğal güzellikleri, Samos Adası, Milli Park ve kısmen de Kuşadası’nın panoramik manzaraları izlenebilecek.
Ekoturizmin önemli ayaklarından biri olan gastronomi için, Kirazlı’nın 8 restoranı Ege’nin en güzel yöre yemeklerini gelen konuklara sunacaktır.
Bazlamalar, gözlemeler, keşkekler, yuvarlamalar ve yok olmaya yüz tutan geleneksel biçimde yapılan yöresel yemekler misafirlerin beğenisine sunulacaktır.
Kirazlı Köyünde organik şekilde yapılan tarımdaki hasat günleri ve geleneksel şekilde hazırlanan ürünlerin yapımının izlenmesi, kirazı ön plana çıkaran ve 50 yıldır kesintilerle yapılan Kiraz festivali gibi kültürel zenginlikler desteklenerek, ekoturizm etkinliklerine kazandırılması düşünülmektedir.
Kirazlı Köyü, Kuşadası bölgesinde tarımın yapıldığı en önemli alanların başında gelmektedir. Aynı zamanda organik tarımın yapıldığı bir yer olması nedeniyle, ülke çapında da ekolojik köy olarak anılmaktadır.
Kuşadası’ndaki yoğun yapılaşmalar son yıllarda birçok insanı Kirazlı’ya yönelterek, köyün verimli arazilerine olan talebi arttırmıştır. Artan yapılaşmaların varlığı Kirazlı Köyünün verimli topraklarının geleceğini tehdit etmektedir. Bu verimli arazilerde yapılaşmalar yerine, ekolojik tarım desteklenmeli, köyün doğal ve kültürel değerleriyle birlikte koruma-kullanma dengesi çerçevesinde yapılacak ekoturizm faaliyetleriyle, yöre insanlarının ekonomileri güçlendirilmelidir. Projenin bu etkinliklerle yöre insanının ekonomisine katkı yapmasını ve onların doğal ve kültürel kaynaklarını daha korumacı bir şekilde yaklaşmalarını hedeflemektedir.