Yaptığımız araştırmalarda Pancratium maritimum cinsi doğal kum zambaklarını, Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’ndan sonra, Pamucak sahillerinde de tespit etmiştik. Sahilde tek bir bölgede yetişen 50’ye yakın kum zambağının, deve dikeni denilen bitkilerin arasında olması nedeniyle, bugüne kadar doğal bir şekilde korunduğunu gözlemlemiştik.
Pamucak sahilindeki kum zambaklarının, plajdaki faaliyetler nedeniyle yoğun insan baskısı altında bulunması, kumların taranması, sökülerek götürülmesi ve çevre kirliliği gibi etkenlerle geleceklerinin tehlike altında olduğunu gördük. Ülkemiz kıyılarında nadir olarak yetişen bu değerli bitkinin tahribat görmemesi için, etrafının koruma çitiyle çevrilmesi ve kum zambakları hakkında halkın bilgilendirilmesi gerektiğini düşünmüştük. Bu nedenle kum zambaklarının olduğu yerlere koruma çiti, uyarı ve bilgilendirme panolarının dikilmesi konusunda İzmir Valiliği’ne bir rapor ve fotoğrafları gösteren bir CD’yle başvurmuştuk.
İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Selçuk Kaymakamlığı, Selçuk Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü ve Selçuk Belediye Başkanlığı, konuya olumlu bir şekilde ilgi gösterdiklerine dair bir cevap yazısı göndermişlerdi. Kum zambağını tanıtan, ayrıca koruma altında olduğunu ve koparılıp taşımanın suç olduğunu belirten tanıtım ve uyarıcı levhaların hazırlanıp bitkinin bulunduğu Pamucak sahil alanlarına yerleştirileceği, bölgede yerleşik ve geçici olarak bulunan şahısların bilgilendirildiği, bitkinin gelişme ve çiçeklenme döneminde takibinin yapılarak daha geniş çaplı bilgilendirme ve koruma çalışmalarının yapılacağı tarafımıza bildirilmişti. Yaz sezonunun başladığı bu günlerde kum zambaklarının olduğu alanda başlayan yoğun insan hareketleri nedeniyle, bir araştırma yaptık. 9 ay geçmesine rağmen bu konuda bir çalışma yapılmadığını gördük. Ayrıca Pamucak kumullarında traktörle yapılan temizlik ve kumların taranması çalışmalarının, kum zambaklarının olduğu alanda da yapıldığını tespit ettik. Kum zambaklarının etrafını sararak doğal bir koruma çemberi oluşturan deve dikenlerinin de temizlendiklerini fark ettik.
Kıyı bölgemizde bugüne kadar kalabilen bu son kum zambaklarının başına bir iş gelmeden mutlaka korunma tedbirlerinin alınması gerekir. Kum Zambakları, Efes Antik Canlandırma Projesinin yapıldığı bu alanın doğal peyzajına büyük zenginlik katacağına inanıyoruz. Bölgemizdeki doğal ve kültürel değerlerimizi hem korumalıyız, hem de bunları tanıtarak aynı zamanda turizme de kazandırmalıyız. Burada kalabilen bir avuç kum zambağının tamamen yok olmaması için, ilgili kurumların “gerekli koruma, bilgilendirme ve tanıtım çalışmalarını yapacağız” sözünün bir an önce hayata geçmesini umuyoruz.
Kum zambağı (Pancratium maritimum) Nergisgiller (Amaryllidaceae) familyasına ait, kıyı kumullarında yetişen soğanlı bir bitki türüdür. Tüm Akdeniz ülkelerinde ve Karadeniz’in güney kıyılarında yetişir.
Çok yıllık, soğanlı, genişçe uzun şeritsi yapraklı, yaklaşık 40-45 cm boyunda, beyaz çiçekli, çiçeklenme zamanı Ağustos ve Ekim ayları arasındadır. Kum zambaklarının nesli tehlike altındadır. Türkiye'de bulunan zambakların nesilleri tehlike altında olması nedeniyle ülke dışına çıkarılması suçtur. Türe yönelik en önemli tehdit, kıyı bölgelerinde hızla yayılan yazlık konutlardır. Kumullar üzerinde zerafeti temsil eden beyaz görüntüsüyle hoş bir görüntü veren kum zambaklarının önemli özelliklerinden birisi de, kuraklık ve tuzluluğa dayanması, sıcakta çiçek açıyor olması ve hiç su istememesidir.