Büyük Menderes Nehri 584 km.lik havza boyunca, tarım ve sanayinin en temel ihtiyacı olan suyu karşılamakta, geçtiği alanlardaki doğal hayatın devamlılığını sağlayarak, Aşağı Büyük Menderes Havzası’ndaki göl ve delta ekosistemlerine canlılık katmaktadır.
Havzada yaşayan insanlar ürünlerini yetiştirmek, beslenmelerini temin eden balıklarını avlamak ve ulaşımlarını sağlamak için, Antik Dönem’den bu yana Büyük Menderes Nehri’nden yararlanmışlardır.
Çağdaş, bilimsel ve çevreye uyumlu yöntemler yerine hoyratça kullanılan Büyük Menderes, son 20-30 yıl içinde havzadaki sanayi kuruluşlarından gelen atık sular, özellikle nüfusu yoğun olan büyük şehirlerin evsel atık suları, tarımda kullanılan pestisitlerle atık alıcı ve taşıyıcı bir rol verilerek aşırı kirletilmiştir. 
Büyük Menderes Nehri ve onu besleyen kolların üzerine son yıllarda birçok barajlar inşa edilmiştir. Kurak geçen mevsimlerde menderes yatağı kurumaya kadar giden görüntülere sahne olmuştur.Tüm bu etkenlerden dolayı bölgenin biyolojik çeşitliliği olumsuz olarak etkilenmiştir. 80’li yıllara kadar ağırlıkları 60-70 kg. gelen Büyük Menderes Nehri’nin en önemli balık türlerinden yayın balıkları bu olumsuzluklar nedeniyle yok olmuştur.Bölge balıklarının geldiği Söke Çarşamba pazarındaki balık tezgahlarında yaptığımız araştırmada, uzun yıllardır görülmeyen ve genç neslin tanımadığı yayın balığını görünce çok sevinmiştik.
Sevincimiz balıkçıyla konuşana kadar sürdü. Büyük Menderes’ten çıktı diye sevindiğimiz yayın balığının, Urfa’dan getirildiğini ve Fırat Nehri’nden tutulduğunu öğrendik.
Balıkçı “Menderesteki yayınları çocukluğumuzdan biliyoruz. Boyum kadar çıkan yayın balıklarını ancak 2-3 kişi kaldırabilirdik.
Yayın balığının bitmesindeki en önemli unsur, nehrin kirletilmesi olmuştur. Fabrikaların atıkları, tarımcıların ilaçları suyu kirlettiğinden ve yaz aylarında nehir yatağında sular azaldığından yayın balığı bitti. O eski yıllarda balık tezgahı yayın balıklarıyla dolar, insanlarda ucuz balık yerdi. Düşünün şimdi nerden nerelere geldik, yayın balığı Urfa’dan geliyor. Böyle giderse sarıbalıklarda yok olacak, onlarda iyice azaldı. Halkımız bu çok sevilen balığı da yiyemez hale gelecek. ” Dedi. 
Sularıyla geçmiş olduğu yörelere Antik Çağ’lardan bu yana hayat veren Büyük Menderes Nehri; yapılan müdahaleler, sanayileşme, kentleşme ve tarımsal etkenlerle bu gelişimin faturasını ağır ödemiş ve ödemeye devam etmektedir. Bugüne kadar hoyratça kullanılan menderesin ekosisteminde neler kaybedildi, bir kayıt yok. Kayıplardan sadece bir tanesi yayın balıkları ve onları avlayan menderes balıkçılığı yok oldu. Yok olanlar listesi uzamadan menderesin çığlığını herkes duymalı ve bir an önce önlem ve tedbirler alınmalıdır.
