Kuzey bölgesi Aydın güneyi Muğla il sınırları içinde bulunan Beşparmak Dağları(Latmos), insanoğlunun göçebelikten yerleşik düzene geçmesine koşut olarak gelişmiş, değişen yaşam biçiminin ifadesi olarak yorumlanan ve şimdiye dek tüm kaya resmi sanatı içinde, konu ve resim dili açısından tek olma özelliğine sahip tarih öncesi kaya resimlerini bünyesinde bulundurmaktadır.


Berlin Alman Arkeoloji Enstitüsü’nde görevli olan Dr. Anneliese Peschlow, Anadolu’nun tarih öncesi arkeolojisine dair en önemli keşiflerinden biri olma özelliğini kazanan ilk kaya resmini, 1994 yılında Karakaya Köyü Kavalan mevkiinde bulunan Göktepe Kaya Sığınağı’nda bulmuştu.



Kaya resimleri bulmak için dağlarda yatan, çobanlarla, köylülerle arkadaşlık kuran ve bu kişilerle unutulmaz günler yaşayan Peschlow’un yapmış olduğu çalışmalarda, bugüne kadar 172 kaya resmi bulunmuştur.

Yıllardır araştırmaları için gelip-gittiği Bafa Gölü kıyısındaki Kapıkırı Köyü’nde Anneliese PESCHLOW’u ziyaret ederek çalışmaları hakkında bilgi aldık, EKODOSD’un yaptığı çalışmaları anlattık.



Dr.Anneliese PESCHLOW “ Latmos dünyada eşi olmayan bir doğa ve kültür harikası olan bir yer. Doğal değerlerinin yanı sıra, tarihi yapıları ve 8000 yıla dayanan çok önemli kaya resimlerine sahip olağanüstü bir dağ. Bu dağda yıllarım geçti, çok anılarım oldu. Latmos Dağı’nda yaptığım çalışmalarda çobanlık yapanların çoğunlukla kadın olduğunu gördüğümde şaşırmıştım. Latmos’un vahşi ve ürkütücü coğrafyasında bu kadınların cesareti ve bana karşı olan sıcaklıkları beni çok duygulandırdı ve çalışmalarımın olumlu geçmesini sağladı.



Bu dağların mutlaka UNESCO doğal ve kültürel miras listesine alınması gerektiğine inanıyorum. Latmos’un hem korunması hem de tanıtılması için, EKODOSD gibi sivil toplum örgütlerinin işlevinin çok önemli olduğunu düşünüyorum. “ dedi.




Peschlow’la, Beşparmak Dağları’ndaki kaya resimlerinin geleceğiyle ilgili sorunları ve çözüm önerileri üzerinde konuştuk.

Beşparmak Dağları’nda en önemli resimlerin sırasıyla Karakaya Köyü sınırları içinde bulunan Karadere, ve Göktepe kaya sığınağı resimleriyle, Karahayıt Köyü sınırları içinde bulunan Balıktaş resimlerinin olduğunu söyleyen PESCHLOW, bu resimlerin konu, üslup ve korunabilirlilik derecesinin iyi olduğunu söyledi, kaya resimleriyle ilgili yeni kitabının çalışmalarını sürdürdüğünü ve tüm resimlerin bu kitapta yer alacağını belirtti.




Kaya resimleri için en büyük tehdidin maden ocakları olduğunu söyleyen PESCHLOW, zaman içerisinde doğa şartlarından dolayı bazı resimlerin kaybolduğunu ve tahribat yaşandığını da belirtti. Önceki yıllarda Dünyadaki kaya resimleri koruma konusunda uzman olan Fransız İsabel Damgas’ı Beşparmak Dağları’na getiren PESCHLOW, resimleri birlikte incelediklerinde Damgas’ın “ resimlerin koruma çalışması pahalı bir işlem. Ancak sadece resimlerin korunması yeterli değil, mutlaka Latmos korunmalı” dediğini söyledi.




İnsanoğlunun göçebelikten yerleşik düzene geçmesine koşut olarak gelişmiş değişen yaşam biçiminin ifadesi olarak yorumlanan ve şimdiye dek tüm kaya resmi sanatı içinde konu ve resim dili açısından tek olma özelliğine sahip Latmos kaya resimlerinin korunması ve tanıtılması çalışmalarını sürdürmeye devam etmekteyiz. Geleneksel olarak 2012 yılında 4.sünü yapacağımız “Karakaya Tarih Öncesi Kaya resimleri Şenliği”ne, Anneliese PESCHLOW’u davet ettik. Aramıza katılmaktan mutlu olacağını ve şenliklere geleceğini belirtti.



Beşparmak Dağları(Latmos)  evrensel değerlere sahip doğal ve kültürel özellikleri olan bir doğa harikasıdır. UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’nde yer alma kriterlerine uyan özellikleri bulunmaktadır. 8000 yıldır bu dağlarda yaşam süren insanlık tarihinin bırakmış oldukları izler, eserler ve halen devam eden geleneksel yaşam biçimleriyle korunmalı ve tüm dünyaya tanıtılmalıdır.

10 yıl önce Anneliese PESCHLOW’un Latmos Dağı ve Kaya Resimlerinin Dünya Doğal ve kültürel Miras Listesi’ne alınması için UNESCO’ya yapmış olduğu girişimin devamını EKODOSD olarak yeniden müracaat edip takip edeceğiz.

Dr. Anneliese Peschlow KİMDİR;

Berlin’deki Alman Arkeoloji Enstitüsü’nde görevli olan Peschlow, 20 yılı aşkın süredir Latmos projesini yürütmektedir. Bu projenin amacı Türkiye’nin batı kıyısında bulunan dağlık bölgenin(Beşparmak dağları), en erken dönemden Osmanlı’ya kadar olan yerleşim geçmişinin incelenmesidir İlk Kaya resimleri 1994 yılında ortaya çıkmış olup bu resimlerin sayısı günümüzde sürekli artmaktadır. Şimdiye kadar hiç tanınmayan bu benzersiz eserlerin araştırılması, 1998 yılından beri Gerda Henkel Vakfı tarafından desteklenen bağımsız bir proje ile yürütülmektedir. Dr. Anneliese Peschlow, Latmos’taki yüzey araştırmalarının dışında Türkiye’de Kilikia ve Bithynia’da ayrıca İtalya’da çalışmıştır.

Dr. Anneliese Peschlow, Kuşadası Ekosistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Onursal Üyesidir.