Adını Samson Dağları’nın antik ismi Mykale’den alan Tüllüşah/Aydın Gaşağı olarak bilinen Rhaponticoides mykalea, ilk defa Nydegger tarafından 1978’de Aydın-Kuşadası çevrelerinden toplanmış ve Huber-Morath tarafından 1979’da dünyaya yeni tür olarak tanıtılmıştır. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün Tür Koruma Eylem Planı Listesine alınarak, DKMP Aydın Şube Müdürlüğünün koordinasyonluğunda ADÜ Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Kuşadası Belediyesi, EKODOSD işbirliğiyle izleme ve koruma çalışmaları sürdürülmektedir.
Bir yandan da bitkinin yetişebileceği yeni alanların araştırmaları yapılmaktadır. Kuşadası’nda yaygın olarak yetişen Tülüşahların, daha önce Yatağan’da ve Latmos Dağları’nın güney bölgesinde sıçramalı yayılış gösterdiği küçük popülasyonların varlığı tespit edilmiştir. Bugün İzmir’e bağlı Menderes’te bir arazide ilk kez fark edildiği bir alanda inceleme yaptık.
Seyyide Üzümlü ve oğlu Mehmet Üzümlü televizyonda Tülüşah haberimizi izlemiş. Annesi “ben bu çiçekleri gördüm ama bunlar yazın açıyor, şu an tam zamanı sana göstereyim.” Demiş. Mehmet Üzümlü annesine “bunlar Kuşadası’nda yetişiyor, sen benzetmişsindir.” Diye söylemiş. Annesiyle gidip bitkiyi görünce belki olabilir diye düşünmüş.
Mehmet Üzümlü internetten bizi buldu. Bitkinin fotoğraf ve videolarını göndererek “bunlar Tülüşah mı?” diye sordu.
Biz de bitkinin bulunduğu yere giderek birlikte inceleme yaptık. Bitkinin Tülüşah olduğunu gördük.
Tülüşahlar 100 m.lik bir alanda, yol ile bir zeytinlik arasında dar bir arazide yayılış göstermiş. Tülüşahların bugüne kadar korunarak gelebilmesi tapulu arazilerin dışında ve yol kenarında olmasından kaynaklanmış. Yolun araçların park etmesine imkan vermeyecek darlıkta olması bitkiye doğal bir koruma sağlamış. Gelip geçen araçlar bitkinin farkına bile varmadan geçip gidiyorlar. İzmir’de ilk kez görülmesi ve bitkinin yaşam alanın kayıtlara alınması ve koruma çitiyle çevrilmesi için Doğa Koruma ve Milli Parklar’a bilgi vereceğiz.
Tülüşahların koparılması, yaşam alanlarının tahrip edilmesi ve zarar verilmesi halinde 557.212 TL. para cezası bulunmaktadır.
EKODOSD/KUŞADASI