Geçmiş yıllarda küçük çocukların içine girip, mendillerini açarak çay balıklarını tuttuğu dönemlerde, pırıl pırıl akardı kenti ikiye ayıran Söke Çayı. Poşetin, plastiğin, pet şişenin henüz çıkmadığı ve şimdiki gibi kirletilmediği dönemlerde sağlıklı bir ekosistem vardı Söke Çayı’nın içinde.Tüm aileler çocuklarıyla birlikte Hıdrellez günlerinde Söke Çayı’na iner, temiz akan suyun kıyısına taşlarla yaptıkları ve süsledikleri evleri hayal edip dilek tutarlardı.

Geçen süreç içinde, Söke’lilerin hafızasında yer eden Etem Çiçek’in meşhur tekerlemesine konu olan, kış aylarında köprüleri yıkacak kadar azgınlaşan sularda bitti, eskiden çay içinde yer alan faaliyetler de kalmadı.Geçmişte üstü kapatılarak dükkanlar yapılan, yakın dönemde de dükkanlar yıkılıp üstü açılan Söke Çayı’nda, o dönemlerde de var olan hala varlığını sürdürmeye çalışan geriye ne kaldı derseniz;  cılız akan pis suların içerisinde, çevre kirliliğinin ortasında yaşam mücadelesi veren tatlı su kaplumbağaları ve kurbağalar kaldı.

Söke Çayı içinde çevre kirliliği sorunları gerekçesiyle, DSİ tarafından bir ıslah projesi başlatıldı. Çay içinde dozerler ve kepçeler çalışmaya başlayınca, bir grup duyarlı vatandaş tarafından fark edilen tatlı su kaplumbağalarının kurtarılması için bir çalışma başlatıldı.Doğa Koruma ve Milli Park Şube Müdürü Özcan Mersin ve EKODOSD üyeleri, köprü altında oluşan gölette incelemeler yaptı.

Yapılan değerlendirmeden sonra ADÜ Biyoloji bölümünden Prof. Dr. Kurtuluş OLGUN’la da görüşülerek, yapılacak işlemlerle ilgili bilimsel bir görüş alındı.Ertesi gün DSİ Şube Müdürü Serkan Baştürk, Aydın DKMP Şube Müdürü Özcan Mersin, Aydın Büyükşehir Belediyesi Söke Koordinatörü Fatih Akkentli, EKODOSD üyeleri ve kurum görevlileri yapılan çalışmalara katıldı.Büyükşehrin itfaiye araçlarıyla pis su göletindeki sular boşaltılarak tehdit altında bulunan 100’e yakın kaplumbağa toplandı. Toplanan kaplumbağalar daha güvenli ve olması gereken temiz suların bulunduğu doğal yaşam alanlarına bırakıldı.

 

Sökeli duyarlı vatandaşların, Kamu Kurumları, Yerel yönetim, Üniversite ve sivil toplum örgütlerinin işbirliğiyle çay içindeki kaplumbağalar kurtuldu.  

Söke Çayının muhtelif yerlerindeki pis su boruları DSİ’leri tarafından tespitlerinin yapılarak iptal edileceği belirtildi.Söke’de son zamanlarda önemli bir çevre duyarlılığı oluşmakta ve bu konuya ilgi duyan insan sayısında da artış görülmektedir.Ancak bazı duyarsız ve bilinçsiz kişiler tarafından ne yazık ki Söke gibi modern bir kente yakışmayacak şekilde, kentin ortasından geçen çay içine ve çevresine atıklar atılmaktadır.

Söke’nin geçmiş yıllardaki gibi, sularının pırıl pırıl aktığı, içinde sağlıklı bir ekosistemin devam ettiği, çevre kirliliğinden uzak bir şekilde, insanların gelip fotoğraf çektirebileceği bir yer haline gelmesi için, kamu kurumlarına, yerel yönetimlere, eğitim kurumlarına, sivil toplum örgütlerine ve bu kentte yaşayan her bireye görev düşüyor.

Yapılan bu örnek çalışma için, Doğa Koruma ve Milli Park Müdürlüğü’ne, DSİ Şube Müdürlüğü’ne, Aydın Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na, Prof. Dr. Kurtuluş Olgun’a, Sulama Birliği Başkanlığı’na ve Sökeli duyarlı doğaseverlere teşekkür ederiz.

 

Söke Çayı’nda toplanan ve tatlı sularda yaşayan Mauremys rivulata türü Balkan Kaplumbağasıyla ilgili EKODOSD bilim danışmanı ADÜ Biyoloji bölümünden Prof. Dr. Kurtuluş OLGUN “ Bu kaplumbağa türü, tatlı suya özellikle temiz akan nehir, dere, göl, gölet veya su birikintilerinde yaşarlar. Bu nedenle temiz tatlı su kaynakları bu tür için çok önemlidir. Söke Çayı’nda toplanan kaplumbağalar Mauremys rivulata türü Balkan kaplumbağalarıdır.  Bunların yanında sadece içlerinden bir tanesinin Trachemys scripta türü Kırmızı Yanaklı Su Kaplumbağası olduğu görülmüştür. Bunlar pet hayvanı olup, kontrolsüz bir şekilde doğaya salınmış. İstilacı bir tür olup, orijini Amerika kıtasıdır. “ dedi.