Bilimsel adı Pancratium maritimum L. Olan Kum Zambakları doğal olarak yetişen çok yıllık bir bitkidir.Akdeniz bitkisi olup, ülkemizde Ege, Akdeniz ve Karadeniz’in bazı kumullarında yazın kavurucu sıcaklarında bembeyaz çiçek açan hoş kokulu çok güzel bir bitkidir.Bölgemizde, Aydın’ın Kuşadası ilçesinde bulunan Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın Dipburun koyunda ve İzmir’in Selçuk ilçesine bağlı Pamucak sahilinde yetişmektedir.

Milli Parkta bulunan kum zambakları, mutlak koruma zonu içinde bulunduğundan insan baskısından uzak bir şekilde en iyi korunan popülasyonların başında gelmektedir. Hatta Milli Park Müdürlüğü tarafından yaban atları ve domuzlar zarar vermesin diye özel bir koruma önlemi de alınmıştır.Ancak Pamucak kumullarındaki kum zambakları için aynı şeyi söylemek doğru olmaz.2013 yılında alanda yapmış olduğumuz izlemelerde 650 bireyin olduğu, günümüzde ise %40 bir azalmanın olduğu görülmüştür.

 

Kum zambağı sayısındaki bu hızlı düşüşün ana sebebinin yoğun, kontrolsüz ve bilinçsiz gerçekleştirilen rekreasyonel faaliyetler olduğu gözlemlenmiştir. Günübirlik olarak yoğun insan baskısı altında olan kum zambakları, eğer doğru önlemler alınamazsa geleceği tehlike altındadır.Bölgede turistik otellerde bulunmaktadır. Bizim de işbirliği yaptığımız bir otel tarafından kendi tesislerinin önünde hem koruma önlemleri alınmış, hem de tohumdan çoğaltılması sağlanmıştır.Ancak kontrolü mümkün olmayan alanlarda ki tehditler devam etmektedir.  Selçuk Belediyesi’nin bünyesinde bir tarım müdürlüğü kurarak, biyolojik çeşitlilik envanter çalışmalarına başlaması umut vericidir. İlk etapta Kum zambakları konusunda duyarlılık göstererek tabela çalışması yapmış olup, bazı alanlara ahşap çit koymaya başlaması önemlidir.

Kum zambaklarının Pamucak’ta ki yayılış alanları geniş olup, bütünsel bir koruma sağlanması için mutlaka işbirliği yapılmalıdır.

EKODOSD – ADÜ Peyzaj Mimarlığı bölümüyle geçtiğimiz yıl alanda bir çalışma yaparak, bir proje hazırlamıştır. Ancak projeye bugüne kadar bir destek bulunamamıştır.

İzmir Doğa Koruma ve Milli Parklar, Tabiat Varlıklarını Koruma Şube Müdürlükleri, İzmir Büyükşehir Belediyesi, Selçuk Belediyesi, Patuyab (Pamucak Turizm Yatırımcıları Birliği) ADÜ Peyzaj Mimarlığı ve EKODOSD bir araya gelerek işbirliği yapması ve bir yönetim planı hazırlaması, kum zambaklarının korunması için büyük yarar sağlayacaktır.

Yoğun ziyaretçi baskısı nedeniyle kum zambakları her yıl giderek azalmaktadır. Halbuki Selçuk, Efes ve Kuşadası gibi dünyaca ünlü 3 turizm merkezinin ortasında yer almaktadır. Bölge turizmine de önemli derece katkısı olabilecek bir bitki türüdür.

Ortak bir çalışma içine girilirse, Pamucak sahiline gösterilen bu yoğun rekreasyonel talepler, kontrolsüz araç giriş-çıkışları, bilinçsiz ziyaretçi davranışları, çevre kirliliği gibi kumul ekosistemini doğrudan olumsuz etkileyen tehditler büyük ölçüde azalacaktır.